Birleşik ve Ayrı Yazılan Kelimeler

Bitişik Yazılması Gereken Kelimeler:

1- Birleşen iki kelimede anlam kaymasına uğrayanlar. Hanımeli (bir bitki), kadıngöbeği (bir tatlı), devetabanı (bir bitki), aslanağzı (bir çiçek).
2- Bileşik kelimelerin bir kısmında sesli harf düşmesi meydana gelmiş olanlar. Pazartesi (pazar ertesi), kaynana (kayın ana), niçin (ne için).
3-Pekiştirilmiş sıfatlar. Sapsarı, sipsivri, dümdüz.
4-Yapı bakımından tam olarak birleşmiş, bileşik kelime halini almış bazı kelime ve deyimler. Zıpçıktı, çıtkırıldım, dedikodu, gecekondu, külbastı.
5- Farsçadan alınan (hane) kelimesi ile yapılan birleşik kelimeler. Kahvehane, çayhane, yatakhane.
6- Dilimizde bulunan bazı kelimeler, etmek, eylemek, olmak yardımcı fiilleri ile birleşirken ses fazlalaşması (kelimeler yabancıdır, asıllarına benzer duruma gelirler) meydana gelir. Affetmek, halletmek, hissetmek.
7- Dilimize yabancı dillerden girmiş, bugün çok kullandığımız bazı kelimeler etmek, eylemek, olmak yardımcı fiilleri ile birleşirken ikinci hecedeki sesli harflerini düşürürler (asılları gibi olurlar). Emir - emretmek, nakil- nakletmek, şükür o şükretmek, sabır -sabretmek.
8- (a-e-ı-i-u-ü) ekleri kullanılarak yapılmış bileşik fiiller. Uyuyakalmak, bakakalmak, yapabilmek, yazıvermek, öle-yazmak.
9- İki veya daha çok kelimeden meydana gelmiş Türkçe yer adları (İI, şehir, köy). Çanakkale, Eskişehir, Pınarbaşı
10- İki veya daha çok kelimeden meydana gelmiş mahalle ve semt adları. Çengelköy, Beşiktaş, Yenimahalle, Sarıyer.
11- Dağ, tepe, akarsu, göl, deniz adları. Uludağ, Kızıldeniz, Karasu, Acıgöl, Aksu.

 

 

 

Ayrı Yazılması Gereken Kelimeler:

1-Sıfatlarda derece göstermeye yarayan (en, daha) gibi zarflar. En güzel, daha iyi, en fazla, daha soğuk vb.
2- İkilemeler, (ikilemeler dilimizde çok geniş yer tutarlar.) Düşe kalka, gide gide, eski püskü, şıpır şıpır, kem küm, allak bullak.
3- İkilemelerden bazıları bugün kullanılmayan kelimelerden meydana gelir. Anlamsız gibi görünen bu kelimelerin zamanında anlamlı birer kelime olduğu bilinmektedir. Bunlar da diğer ikilemeler gibi yazılır. Ev bark, soy sop.
4- (m) ile yapılmış ikilemeler. Dolap molap, kapı mapı, kitap mitap.
5- İsim hal ekleri ile yapılan ikilemeler: iç içe, göz göze, elden ele, yıldan yıla, yan yana.
6- İyelik eki almış ikilemeler. Boşu boşuna, günü gününe.
7- İsimleri tekrarlamak şeklinde yapılan ikilemeler. Akın akın, kucak kucak, takım takım.
8- Sıfatların tekrarlanması ile yapılan ikilemeler: Tatlı tatlı, diri diri, ağır ağır, güzel güzel.
9- Kökü yabancı olup (be) getirilerek söylenen ikilemeler. Öz be öz, ay be ay.
10-Deyimler (Dilimizde çok sık kullanılmaktadır). Yuvasını yapmak, devede kulak, ununu elemiş eleğini asmış, çalım satmak.
11- (Ev, yurt) kelimeleri ile kurulan bileşik kelimeler. Radyo evi, sağlık yurdu, öğrenci yurdu, aş evi.
12- Ardı sıra, peşi sıra, önü sıra, yanı sıra gibi sözler.
13- İki kelimeyi birleştirip bir bileşik kelime yapıldığında her iki kelime de eski anlamını koruyorsa. Arnavut kaldırımı deniz yolu, Tatar böreği, kuru soğan, tahin helvası, tulum peyniri, çam fıstığı, badem şekeri, bağ bozumu.
14- İsim soylu bir kelime ile etmek, eylemek, olmak yardımcı fiilleri ile yapılan bileşik fiiller. Yarış etmek, borç etmek, gelin olmak, sağ olmak, el etmek,,
15- Yer adlarında kullanılan Batı, Doğu, Güney, Kuzey, Aşağı, Orta, Yukarı, Küçük, Büyük,: Eski, Yeni, iç ve benzeri, kelimeler. Doğu Anadolu, Batı Trakya, Orta Anadolu, Kuzey Amerika, Kuzeydoğu Anadolu, Uzak Doğu, İç Anadolu, Küçük Çekmece, Büyük Çamlıca, Büyük Menderes.

Bu Konu İle İlgili Test:

Yazım ve Noktalama
(Testler - Sorular)

(Yanıtlar, soruların bitimindedir…)

Soru 1. İnsan bir kışını burada geçirse ( ) yalnız müzik dinlese ( ) yalnız bu yankılı havayı koklasa ( )

Yukarıdaki cümlede parantezle gösterilen yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir?

A) (,) (,) (…)     B) (;) (;) (.)     C) (,) (,) (;)     D) (;) (.) (…)

 

 

Soru 2. Eskiden beri söylenir ( ) “Bizim şiirimiz halk şiiridir ( )” Ama daima bunun aksine eser verilir () söylenenler gerçekleşmez.

Yukarıda parantezlerle belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri getirilmelidir?

A) (:) (,) (;)     B)(.) (.) (.)     C) (;) (.) (;)     D) (:) (.) (,)

 

 

Soru 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki parantez içi boşluğa noktalı virgül (;) getirilemez?

A) Bu yazarı okumalısın ( ) onda kendinden çok şey bulacaksın.
B) Hiç olmazsa sanat kültürünüzü yükseltmeye bakın ( ) dedi.
C) Herkes, büyük bir cezaya çarptırılacağını bekliyordu ( ) ne var ki beklenen olmadı.
D) Hamdi Tanpınar ( ) şiir, roman, hikâye türünde eserler vermiştir.

 

 

Soru 4. Üç günden beri uykusuzum (I) uyumayı unuttum (II) desem abartmamış olurum (III) Yastığa başımı koyup (IV) tatlı rüyalara dalmayalı ise neredeyse dört ay oldu.

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine hiçbir noktalama işareti getirilemez?

A) IV.     B) II.     C) III.     D) I

 

 

Soru 5. Hocaya sormuşlar () Hocam bir şey icat ettin mi () Ettim () demiş () ama ben de beğenmedim!

Bu parçada parantez içi boşluklara sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir?

A) (:) (!) (;) (,)     B)(:) (?) (,) (;)

C) (;) (?) (,) (.)     D)(,) (?) (.) (;)

 

 Soru 6. Aşağıdakilerin hangisinde parantezle gösterilen yere iki nokta (:) getirilemez?

A) Daha yapacağım o kadar çok iş var ki () anlatamam.
B) Aklımda iki isim vardı () Canan ve Korkut.
C) Bize şunları da söyledi () Çalışın ve kazanın.
D) Sözcük türleri şunlardır () İsim, sıfat, zamir…

 

 

 

Soru 7. Bir Hint atasözü şöyle der ( ) ( ) Güneşe ulaşmak istiyorsan yanmayı düşünmeyeceksin ( ) ( )

Yukarıda parantezlerle gösterilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir?

A) (:) (-) (,) (.)     B) (-) (”) (.) (”)

C) (;) (:) (.) (.)     D) (:) (”) (.) (”)

 

 

Soru 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç nokta (…) yanlış kullanılmıştır?

A) Yemekten sonra tatlılar, kahveler, meyveler… ikram edildi.
B) Ev sahibi kesin konuştu: Ya kirayı artıracaktık; ya da…
C) Neler konuşulmadı ki o akşam: Siyaset, spor, magazin…
D) Evdeki sohbetimiz üç ayaklıdır: Biri ben, biri annem, biri de babam…

 

 

Soru 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Son günlerde zamlar arka arkaya gelmeye başladı.
B) Onunla görüşmeyeli aylar oldu.
C) Deve kuşu gibi başını kuma sokuyor.
D) Senin bundan haberin var mıki?

 

 

Soru 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yoktur?

A) O zaman onbir yaşındaydım.
B) Sanmayınki o bu konuda bilgisiz.
C) Bizide beraberinde götürmek istedi.
D) Bizimle gelmeyeceğini babama söylemiş.

 

 

Soru 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bitişik yazılması gereken “-da (-de)” ayrı yazılmıştır?

A) Diğer arkadaşlar da benimle aynı görüşteydi.
B) Davranışları da sözleri gibi tutarlı değildi.
C) Yüzün de her zamankinden farklı bir tebessüm vardı.
D) Poşetin içine diğerlerini de koyalım.

 

 

Soru 12. Aşağıdakilerin hangisinde kısaltmaların yazımıyla ilgili bir yanlışlık vardır?

A) Bu dergi, TÜBİTAK’ın desteğiyle çıkıyor.
B) Kırtasiyemizde UNICEF’in hazırlattığı kartlar da var.
C) Teknisyen olan kardeşim, MTA’da çalışıyor.
D) İTÜ’nin bahar şenlikleri çok görkemliydi.

 

 

Soru 13. Sende git, sende unut, kimler unutmadıki…

Bu dizede kaç yazım yanlışı yapılmıştır?

A) 1     B) 2     C) 3     D) 4

 

 

Soru 14. Aşağıdakilerin hangisinde kesme işareti yanlış kullanılmıştır?

A) Bu konuyu A’dan Z’ye hepimize öğretmişti.
B) 1980′li yılların en önemli gazetecisiydi.
C) Sınavda, Türkçe’den zor soru gelmedi.
D) Biz, daha çok Fatih’ler yetiştireceğiz, dedi.

 

 

Soru 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ki” nin yazımı yanlıştır?

A) Barajdaki su seviyesi düşmeye başlamış.
B) Sınıftakiler oldukça korkmuşlardı bu durumdan.
C) Bilmemki bu parayı kimden bulsak.
D) Bize çok kızmış, ne ki biraz gecikmişiz.

 

 

Soru 16. Dergi, yasa, yapıt, gazete adlarının her sözcüğü büyük harfle başlar.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya uymayan bir kullanım vardır?

A) 1950 yılında yayın hayatına başlayan Hisar adlı dergi, uzun yıllar varlığını sürdürmüştür.
B) Cengiz Aytmatov’un Cemile adlı hikayesi, birçok ödül almıştır.
C) Edebiyat ve Eleştiri’nin bütün sayılarını aldım.
D) Meclis, Türk Ceza kanununda değişiklikler yaptı.

 

 

Soru 17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Onlarla öğleden sonra Harput’ta buluşacağız.
B) Öğretmenimiz Ömer Bey, Çanakkaleliymiş.
C) Durumu Milli Eğitim Bakanlığı’na bir yazıyla bildirdik.
D) Birinci Dünya savaşında birçok kayıp vermiştik.

 

 

Soru 18. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Bağrımı delmeye taş yetmez, dedin.
B) Buymuş oyun, gerisi yanlız çelik çomakmış.
C) Gönlümü put sanıp da kıran kim?
D) Ateşten zehrini tattım bu okun.

 

 

Soru 19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik eylemlerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Kurallara uymayanları öğretmen ikaz etti.
B) Sanık, bütün suçlamaları reddetti.
C) Ödevlerini hazırlarken sana yardım ederim.
D) Bu kadar aceleci olma, birazcık sabır et.

 

 

Soru 20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama ve yazım yanlışı yoktur?

A) Bir takım meyvelerin sadece Güney Afrika’da yetiştiği doğru mudur?
B) Birtakım meyvelerin sadece Güney Afrikada yetiştiği doğru mudur?
C) Birtakım meyvelerin sadece Güney Afrika’da yetiştiği doğru mudur?
D) Birtakım meyvelerin sadece Güney Afrika’da yetiştiği doğrumudur?

 

 

...Yanıtlar…
1. A 2. D 3. B 4. A 5. B 6. A 7. D 8. D 9. D 10. D	11. C 12. D 13. C 14. C 15. C 16. D 17. D 18. B 19. D 20. C